Sprawozdania

W roku 2009 Zarząd Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej podjął pozytywne decyzje w sprawie 707 projektów, przyznając na ten cel środki finansowe w wysokości 17 761 971 zł. Statystycznie rzecz biorąc, dofinansowanie wyniosło nieco ponad 25 000 zł na projekt. Dla porównania w roku 2005 na dotacje przeznaczono nieco ponad 13 mln zł, przy 682 pozytywnie rozpatrzonych projektach, zaś średnia dotacja wynosiła ok. 20 000 zł. W roku 2008 na dotacje przeznaczono 12 814 973 zł, a średnia dotacja nie przekraczała 20 000 zł.

Nadchodzący rok 2009 witaliśmy nie bez obaw i wątpliwości. Dla Polaków i Niemców oznaczał on z jednej strony dwie bardzo bolesne rocznice (siedemdziesiątą wybuchu drugiej wojny światowej i sześćdziesiątą piątą powstania warszawskiego), z drugiej zaś dwudziestolecie wciąż jeszcze niesamowitych wydarzeń roku 1989 (okrągły stół w Polsce, upadek żelaznej kurtyny na Węgrzech i muru w Berlinie), w efekcie których została powołana do życia Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej. W obliczu takiej wielości doniosłych rocznic pojawiło się pytanie, które z nich powinny zostać odpowiednio zaakcentowane. Jako fundacja współpracy między Polakami i Niemcami ostatecznie zdecydowaliśmy się położyć szczególny nacisk na pewien typ zdarzeń z przełomowego roku 1989, który dotychczas był raczej pomijany: ucieczki obywateli NRD do Polski. A zatem kolejny wybór podyktowany chęcią tropienia i wypełniania w naszej pracy deficytów wiedzy, doświadczeń i postrzegania. W roku 2009 Fundacja zrealizowała samodzielnie lub we współpracy z innymi instytucjami szereg godnych uwagi przedsięwzięć – m.in. II Niemiecko-Polskie Dni Mediów (str. 13–18), pierwszy Kongres Badań Naukowych nad Polską w Darmstadt (str. 31-33) oraz film dokumentalny „Tschüss DDR! Über Warschau in die Freiheit” („Żegnaj, DDR! Przez Warszawę ku Wolności”) – (str. 19–22).

Ostatni z wymienionych projektów stanowił nie lada wyzwanie – po raz pierwszy FWPN wystąpiła w roli producenta filmu dokumentalnego.

„Tschüss DDR! …” w reżyserii Krzysztofa Czajki opowiada poruszającą, choć niemal zapomnianą historię sześciu tysięcy uchodźców, którzy jesienią 1989 roku wyjechali na Zachód za pośrednictwem ambasady Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie.

Przypomnienie tego niezwykłego momentu we wspólnej historii Niemców i Polaków miało w ocenie FWPN dużą wartość, tym bardziej że wieloletni członek Zarządu Fundacji, pan Johannes Bauch, pracował w owym czasie w ambasadzie Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie i w ramach swej pracy nie tylko zajmował się uchodźcami z NRD, ale także towarzyszył im w podróży do Niemiec Zachodnich.

Oprócz niego i ówczesnego polskiego premiera, Tadeusza Mazowieckiego, w filmie głos zabiera Krzysztof Skubiszewski – wówczas świeżo zaprzysiężony minister spraw zagranicznych. Jest to chyba ostatnie publiczne wystąpienie architekta nowej polskiej polityki zagranicznej i zarazem współzałożyciela Trójkąta Weimarskiego. Krzysztof Skubiszewski zmarł na początku 2010 roku, zaledwie kilka miesięcy po warszawskiej premierze filmu.

Również zorganizowane w 2009 roku w Szczecinie Polsko-Niemieckie Dni Mediów z ich hasłem przewodnim „20 lat później…” naznaczone były tematyką politycznych, społecznych i ekonomicznych przemian przełomowego roku 1989.

Czterystu uczestników z Niemiec i Polski – m.in. Hans-Dietrich Genscher, Lech Wałęsa, Gunter Pleuger, Tadeusz Mazowiecki i Aleksander Kwaśniewski, w swoich wystąpieniach i dyskusjach, tak jak już na samym początku w znakomitym przemówieniu otwierającym uczynił to Horst Teltschik, nie tylko zajmowało się historią, lecz także wybiegało w przyszłość.

W Zamku Książąt Pomorskich Horst Teltschik nie tylko zajmująco przedstawił uczestnikom Dni Mediów kulisy negocjacji niemiecko-polskich prowadzonych przez kanclerza Helmuta Kohla, ale również w sposób nie budzący wątpliwości nakreślił wyzwania, które aktualnie rysują się przed nami. „Dokąd zmierza integracja europejska? Nikt nie mówi o tym, w którą stronę chcemy pójść. […] Kiedy w 1989 roku uczestniczyłem w negocjacjach z Polakami, kanclerz poprosił mnie, żebym pojechał do Paryża i Londynu i zaangażował tamtejsze rządy do udziału w toczących się rozmowach. […] Moi francuscy przyjaciele z Pałacu Elizejskiego powiedzieli: »Mamy inne interesy«. […] Opowiadam tutaj o tym, żeby pokazać, jak kształtuje się mapa interesów w Europie i ponownie wyciągam z tego wniosek, że nie ma alternatywy dla współpracy pomiędzy Niemcami i Polakami, jeśli chcemy postępu w realizacji określonych tematów europejskich.

[…] Dlatego życzyłbym sobie, abyśmy nie tylko rozmawiali o przyjaźni i porozumieniu, ale również działali – abyśmy się spotkali i razem przystąpili do działań”.

Ten apel wzięliśmy sobie do serca i razem z naszymi partnerami zadecydowaliśmy, że III Polsko-Niemieckie Dni Mediów w 2010 roku będą przebiegać pod hasłem „Niemcy i Polacy – partnerzy na wschodzie”. To, co zobowiązuje Polskę i Niemcy jako partnerów na scenie europejskiej – wspólne kształtowanie przyszłości, zapewnianie rozwoju dzięki inicjatywom i ideom – powinno obowiązywać również w obszarze niemieckich badań nad Polską, które stanowią kolejny bardzo istotny punkt naszej fundacyjnej działalności. Na zakończenie pierwszego kongresu „Niemieckie badania naukowe nad Polską” zasugerowano stworzenie warunków dla powołania w Niemczech centrum takich badań. Zarząd FWPN wypowiedział się w tej sprawie pozytywnie. Obecnie prowadzone są rozmowy z partnerami mające na celu skonkretyzowanie i realizację tego pomysłu.

To tylko trzy z 707 projektów, które FWPN zrealizowała, bądź wspierała w ubiegłym roku. W podsumowaniu rok 2009 okazał się jednym z „najpłodniejszych” lat ubiegłej dekady w działalności FWPN. Jego łączny budżet wyniósł 17,7 milionów złotych.

Mimo tak dużej aktywności Fundacji zdecydowaliśmy się w tym roku na mniej obszerne sprawozdanie i lżejszą formę graficzną.

Publikacja, którą Państwo czytacie w większej mierze pragnie skupić się na dużych projektach i inicjatywach, przedstawiając je bardziej szczegółowo i nie jest pomyślana jako pełna lista wszystkich ubiegłorocznych projektów.

Zarząd Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej
maj 2010

PS: Część nakładu sprawozdania rocznego ukazuje się z dołączoną płytą DVD zawierającą zestawienie reportaży telewizji szczecińskiejz II Polsko-Niemieckich Dni Mediów 2009. Zainteresowani mogą zwrócić się do FWPN w Warszawie z prośbą o bezpłatne przesłanie płyty (do wyczerpania zapasów).