Ziemia – zielona planeta kryzysów

Ziemia – zielona planeta kryzysów

Kryzys klimatyczny to wciąż aktualny temat, a jego skutki są coraz bardziej widoczne z każdym cieplejszym latem czy kolejnym centymetrem podniesionego poziomu mórz. Jak zatem mieć aktywny wpływ na zmiany, co robić wobec światowych kryzysów i gdzie szukać rozwiązań? Odpowiedzi na te pytania starali się znaleźć uczestnicy i uczestniczki seminarium „Climate Justice” Fundacji Otwarty Plan.

Choć osiągnięcie postępów w zakresie zmian dotyczących klimatu stanowi wyzwanie dla świata od ponad trzydziestu lat, wciąż zmagamy się z rekordowymi emisjami dwutlenku węgla, podtlenku azotu oraz metanu, ograniczając powodzenie zminimalizowania skutków wzrostu globalnej temperatury. Ten temat podjęli uczestnicy i uczestniczki trzydniowego seminarium „Climate Justice”. Rozumienie tytułowej „sprawiedliwości”, oprócz kontekstu klimatu, zostało dodatkowo rozszerzone o analizę współczesnych kryzysów migracyjnych. Seminarium miało formę przeplatanych ze sobą wykładów z merytorycznymi dyskusjami w trakcie warsztatów.

Katastrofa klimatyczna jest obecnie największym zagrożeniem dla ludzkości. By jej zapobiec, potrzebne są rozwiązania o wymiarze ponadnarodowym. Ale żeby zadziałały, niezbędne jest szerzenie świadomości w mniejszych grupach społecznych. Prowadząc jeden z wykładów, Alina Pogoda z organizacji Polska Zielona Sieć przedstawiła plan „sprawiedliwej transformacji” na przykładzie osób zatrudnionych w kopalniach w regionach węglowych w Polsce. W naszym kraju gospodarka wciąż rozwija się dzięki paliwom kopalnym, więc likwidując związane z ich wydobywaniem miejsca pracy, niezwykle ważne jest zadbanie o osoby, które w wyniku tego działania pozbawia się zawodu. Działalność PZS to organizowanie warsztatów oraz obywatelskich forów dla mieszkańców i mieszkanek; celem spotkań jest wspólne opracowanie planu i propozycji rozwiązań wobec przekształceniu ich dotychczasowego źródła dochodu. Natomiast w trakcie zajęć, poprowadzonych przez Magdalenę Szarotę, uczestnicy i uczestniczki skupili się na szukaniu kolejnych propozycji działań na rzecz klimatu. Jak się okazało, ich wspólnym czynnikiem jest właśnie rozmowa – nośnik szerzenia świadomości wśród osób, których dotąd nie interesowało dbanie o losy planety.

Kolejne wykłady dotyczyły kryzysów innych niż klimatyczny. Od dwudziestu miesięcy trwa kryzys uchodźczy na granicy polsko – białoruskiej, pół roku później rozpoczęła się inwazji zbrojnej na Ukrainę. Aleksandra Łoboda z Grupy Granica precyzyjnie przedstawiła, w jaki sposób polski rząd łamie polską i europejską konstytucję oraz konwencje genewskie. Pozbawia dostępu do pomocy i bezpiecznego miejsca zamieszkania z dala od ojczyzny objętej wojną, a w zamian odgradza się drutem kolczastym od problemu  i proponuje walkę o przetrwanie w środku lasu. Choć sytuacja uchodźców i uchodźczyń z Ukrainy odbiega od tej dotyczącej migrantów i migrantek z Syrii, oni także potrzebują pomocy. Od 27 lutego 2022 roku w Krakowie nieprzerwanie działa Zupa dla Ukrainy, założona przez Kamilę Maciąg – Lisowską oraz  Katarzynę Pilitowską. Zaczęło się od gotowania ciepłych posiłków i – choć one wciąż są domeną organizacji – rozszerzyło się to na dzielenie się produktami higienicznymi, zestawami niezbędnych produktów dla niemowląt i ich matek czy chemią gospodarczą. Temat kryzysu migracyjnego został też poszerzony o międzykontynentalny kontekst przez Jakuba Belinę – Brzozowskiego, reprezentującego Polską Misję Medyczną. Przedstawił on strategie udzielania pomocy w sytuacjach kryzysowych. Prezentacje poprowadziły także inne uczestniczki seminarium. Svitlana Zakrevska skupiła się na analizie profili psychologicznych poszczególnych grup uchodźców i uchodźczyń z Ukrainy, a  Anja Söyünmez podzieliła się na forum swoim esejem odnośnie współczesnej dekolonizacji.

Podsumowaniem trzydniowego seminarium była międzynarodowa konferencja dla młodzieży, przedstawicieli i przedstawicielek społeczeństwa obywatelskiego oraz środowiska akademickiego. Głównym tematem stała się dyskusja na temat programów partii politycznych – zarówno polskich, które biorą udział w nadchodzących wyborach parlamentarnych w 2023 roku, jak i zagranicznych. Choć osoby młode zdecydowanie częściej niż starsze od nich o kilkadziesiąt lat pokolenie podejmują tematy zmian klimatycznych, angażując się w różnorodną związaną z tym działalność aktywistyczną, równocześnie ich rówieśnicy i rówieśniczki nie są chętni do wzięcia udziału w wyborach, jak wskazuje sondaż przeprowadzony przez Ipsos dla oko.press. Według badań młodzież poddaje się w starciu z polityką, a to właśnie ich głos, zwielokrotniony na kartach wyborczych, się liczy i może faktycznie coś zmienić. Uczestniczący w konferencji młodzi aktywiści i aktywistki w wieku od 18 do 23 lat skupili się na podkreśleniu szerzenia świadomości o zmianach klimatycznych i propozycjach zrównoważonego rozwoju w marginalizowanych przez rząd środowiskach związanych z przemysłem węglowym, by opracować nowy format jakościowej debaty społecznej. Podsumowali dyskusję wnioskiem, że działając wspólnie, niezależnie od wieku, możemy mieć wpływ na otaczającą nas rzeczywistość i zminimalizować destrukcyjny wpływ katastrofy klimatycznej na środowisko naturalne poprzez tworzenie inkuluzwnych strategii, wprowadzających zmiany w gospodarowaniu zasobami i odpadami oraz rozwijaniu przedsiębiorstw. Według nich, w dyskursie politycznym wciąż brakuje realnych rozwiązań, dlatego oddolna próba osiągnięcia sprawiedliwości wobec globalnych kryzysów jest tak ważna. Już teraz mamy niebagatelny wpływ na to, jak będzie wyglądać nasza przyszłość za kilka lat – i jakie będzie mieć oblicze dorosłości dla młodych osób.

Seminarium „Climate Justice” Fundacji Otwarty Plan odbyło się w dniach 17 – 19 maja 2023 roku w Składzie Solnym w Krakowie. Zostało zorganizowane przez Magdalenę Klarenbach i Magdalenę Szarotę w ramach projektu „EU24 Engage for the planet” przy współpracy z Unią Europejską oraz Fundacją Współpracy Polsko-Niemieckiej. Partnerami były organizacje: Comparative Research Network, European Association for Local Democracy, EGEA oraz Change Maker.

Oliwia Ratyńska