Razem w Europie? Co Polacy i Niemcy sądzą o polityce europejskiej – wyniki Barometru Polska-Niemcy 2018 - Emilia Bromber

Razem w Europie?

Co Polacy i Niemcy sądzą o polityce europejskiej – wyniki Barometru Polska-Niemcy 2018

Czy relacje między Polską a Niemcami w oczach obywateli oparte są na partnerstwie?  Jak w obu krajach oceniana jest polska i niemiecka polityka europejska? Czy Niemcy są dla Polski zagrożeniem? Jakie wyzwania są najważniejsze dla Unii Europejskiej? Na te pytania odpowiada „Barometr Polska-Niemcy” – projekt prowadzony przez Instytut Spraw Publicznych we współpracy z biurem Fundacji Konrada Adenauera w Polsce. W 2018 roku partnerem badania była także Fundacja Körbera, a jest ono realizowane dzięki finansowemu wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.

Rola Polski i Niemiec w Unii Europejskiej

Większa część badanych pozytywnie ocenia niemiecką politykę europejską. 55% Polaków i 58% Niemców uważa, że Niemcy raczej przyczyniają się do lepszej współpracy w Europie, a 26% Polaków i 18% Niemców twierdzi, że raczej przyczyniają się do zaostrzenia sporów w europejskiej wspólnocie.

Pytanie o dominację Niemiec w Unii Europejskiej wykazało, że podobna ilość Niemców (40%) i Polaków (35%) uważa, że Niemcy odpowiednio często idą na kompromis i wyważenie dbają o swoje interesy. Podobna ilość Polaków (39%) krytycznie odnosi się do dominującej roli Berlina, za to o wiele mniej Niemców (13%) uważa że ich rząd zachowuje się zbyt dominująco w UE i za rzadko idzie na kompromis. 33% ankietowanych sąsiadów życzyłoby sobie silniejszej reprezentacji niemieckich interesów, co zrozumiałe chęć tą wykazuje znacznie mniej Polaków (13%)

Odmienne spojrzenie Niemcy i Polacy mają na działania Warszawy na arenie europejskiej. Większość Niemców (53%) uważa, że Polska raczej przyczynia się do zaostrzenia sporów i napięć w Europie a tylko 13% twierdzi, że ma wpływ na lepszą współpracę. Polacy co do oceny polskiej polityki europejskiej są podzieleni. 45% z nich uważa, że działania ich kraju wpływają pozytywnie na wspólnotę, a prawie taka sama ilość osób deklaruje, że przyczyniają się do zaostrzania sporów.

Współpraca czy obrona interesów?

Respondenci są jednomyślni co do rodzaju relacji jaki ma występować pomiędzy oboma państwami. Większość z nich, 56% w Niemczech, 62% w Polsce, jest zwolennikami dobrej współpracy i kooperacji. Odpowiednio 30% i 26% twierdzi, że w relacjach państwa powinny nastawić się na  twardą obronę swoich interesów.

Grupa Polaków, która uważa, że Niemcy traktują Polskę jako równorzędnego partnera w Unii Europejskiej zawsze lub często, jest tak samo liczna (43%) jak grupa polskich badanych oceniających takie partnerskie podejście ze strony Niemiec za rzadkie lub niewystępujące nigdy. Po niemieckiej stronie oceny partnerskiego traktowania Polski wypadają bardziej negatywnie. Największa grupa ankietowanych (45%) uważa, że Niemcy traktują Polskę po partnersku rzadko lub nigdy, nieco mniejsza (30%) deklaruje, że Niemcy traktują swojego wschodniego sąsiada po partnersku zawsze lub często.

Polityka europejska Polski

43% Niemców i aż jedna trzecia (35%) Polaków uważa, że Polska nie jest wiarygodnym partnerem w Unii Europejskiej. Głównym powodem takiego postrzegania jest reprezentowana przez rząd różnica w podejściu do kwestii przyjmowania uchodźców, przyszłości Europy a także europejskich wartości. Duża różnicę stanowi ilość osób niezdecydowanych co do wiarygodności polskiego rządu jako partnera. W 2016 roku 17% Niemców nie umiało ocenić wiarygodności polskiego rządu, w 2018 ilość respondentów niezdecydowanych dwukrotnie. Wśród Polaków opinie są podzielone. 40% uważa swój kraj za wiarygodnego partnera, a 35% jest przeciwnego zdania.

Choć rząd w Warszawie i Berlinie ma odmienne zdanie co do stopnia dalszej integracji, podkreślając rolę suwerennych państw lub dążąc w stronę ściślejszej integracji, to respondenci z obydwu krajów są podobnego zdania. 48% Niemców i 42% Polaków uważa, że UE powinna dążyć do pogłębienia integracji i wzmocnienia wspólnych instytucji unijnych. Odpowiednio 27% i 25% deklaruje, że integracja powinna pozostać na obecnym poziomie, a 18% i 20% twierdzi, że zaszła ona za daleko.

Niemcy nie są już zagrożeniem  

Co istotne, od roku 2005 odsetek Polaków, odczuwających strach przed swoim zachodnim sąsiadem powoli, ale systematycznie spada. Strach wynikający z doświadczeń wojennych zastąpiło wzajemne zaufanie intensywnie budowane przez obydwie strony po 1989 roku. Obecnie większość Polaków nie czuje się zagrożona przez Niemcy militarnie (74%), politycznie (65%) czy gospodarczo (65%). Kluczowe dla wzajemnych relacji są powiązania występujące pomiędzy oboma państwami. Niemcy są najważniejszym partnerem Polski, będąc największym rynkiem zbytu polskich towarów. Dodatkowo pośród inwestycji zagranicznych w Polsce największa część z nich pochodzi właśnie z tego kraju. Powiązania te początkowo były odbierane przez Polaków jako zbytnie uzależnienie od niemieckiej gospodarki, jednak badania pokazują, że obecnie wzajemne więzi ekonomiczne są postrzegane pozytywnie.

Wspólna obecność obu państw w NATO i UE wpływa na zwiększenie poczucia bezpieczeństwa wśród Polaków. Większość (54%) uważa, że wzmocnienie niemieckiej armii do 2% (w ramach ustalonego na szczycie w Walii porozumienia) zwiększy także bezpieczeństwo Polski i innych sojuszników. 31% obawia się tego ze względu na polsko-niemiecką przeszłość. Wśród Niemców 45% ankietowanych odbiera wzrost wydatków na zbrojenie pozytywnie, a 24% jest zdania, że mogłoby ono zaniepokoić Polaków i inne kraje sojusznicze.

Wspólne wyzwania różni partnerzy

Respondenci z obydwu krajów zgodni są co do najważniejszych zadań, z którymi musi zmierzyć się UE; wśród nich na pierwszych miejscach znajdują się: uchodźctwo i migracje, stosunki z Rosją, wojny toczone w europejskim sąsiedztwie (na Ukrainie i w Syrii) i zapewnienie trwałego wzrostu gospodarczego. Dla niemieckich respondentów ważniejsze jest redukowanie nierówności społecznych, stosunki ze Stanami Zjednoczonymi i zagrożenie demokracji i rządów prawa związane z ruchami populistycznymi, dla polskich ankietowanych natomiast większym wyzwaniem są stosunki z Rosją. Ma na to wpływ bezpośrednie sąsiedztwo z tym państwem oraz z jego działaniami na Ukrainie w Gruzji. Stany Zjednoczone są postrzegane przez Polaków przez pryzmat bilateralnych ustaleń dotyczących obecności amerykańskich wojsk na terytorium Rzeczpospolitej, z kolei przez Niemców w kontekście napiętych stosunków na linii UE-USA.

Najważniejszym partnerem w oczach Polaków są Stany Zjednoczone (79%), Wielka Brytania (75%), Niemcy (74%), Francja (72%), Włochy (65%) i Czechy (65%). Dla Niemców priorytet współpracy z innymi państwami wygląda inaczej. Na pierwszych miejscach znajdują się Francja (77%) i Włochy (64%) w następnej kolejności dopiero Stany Zjednoczone (41%),  Wielka Brytania (41%) i Polska (39%).

Emilia Bromber