Po każdej roślinie zostanie pamięć - relacja Sabiny Kowalczyk

Dusznym wieczorem pierwszego dnia lipca, u progu lata, w sali biblioteki warszawskiego Goethe Institut zebrała się około dwudziestoosobowa grupka. Cel przybycia: rozmowa na temat ,,Kwiaty wielkiego miasta. W książkach i na ulicy”. Zamiast wsłuchiwać się w hałas Warszawy, przybyli chcieli posłuchać dwóch prelegentek, opowiadających o swym zamiłowaniu do ogrodów. Oraz ich udziale w kształtowaniu przestrzeni miasta i samego człowieka. 

Rozmawiać ze sobą będą teksty –  oznajmiła już na wstępie przybyłym na spotkanie Dorota Danielewicz-Kerski (literaturoznawczyni i publicystka, autorka książki ,,Berlin. Przewodnik po duszy miasta”, wydawca antologii poezji polskiej pt. ,,Kochać to, co niewidzialne”). I rzeczywiście – zarówno ona, jak i druga uczestniczka rozmowy, Agnieszka Drotkiewicz (kulturoznawczyni i pisarka, wydała m.in. powieści „Paris London Dachau”, „Teraz” i rozmowy, np. „Piano rysuje sufit”), ukazywały swój stosunek do kwiatów głównie przez pryzmat literatury. Każda z autorek czytała zebranym fragmenty ulubionych polskich i niemieckich książek dotyczące roślin.

Dorota Danielewicz-Kerski zapoznała gości m.in. z częścią ,,Ogrodów” Jarosława Iwaszkiewicza oraz fragmentem „Berlina. Przewodnika po duszy miasta” własnego autorstwa –  opowiadającym o Klausie, którego ogród zbawił od szaleństwa, a także ,,Feders fantastischen Stadtpflanzen: Neue Entdeckungstouren mit dem Extrembotaniker” Jürgena Federa. Autor tej publikacji opisywał swoje odczucia dotyczące roślinności zwiedzanych przez siebie niemieckich miast. Również sama Danielewicz dzieliła się z zebranymi osobistymi przemyśleniami z własnych podróży. Szczególne wrażenie wywarł na niej otwarty dla wszystkich ogród, umiejscowiony w obrębie nieczynnego berlińskiego lotniska Tempelhof. Z powodu wciąż skażonej w tamtym miejscu ziemi, cały ogród umieszczony jest ponad nią. Rośliny zostały posadzone lub posiane (z niezmienionych genetycznie nasion) w tzw. podwyższonych grządkach. Doniczki sporządzono ze starych desek i różnych odpadów. Kwiaty może podlewać i pielęgnować każdy ze zwiedzających. To jest ogródek bez granic – wzdychała rozmarzona Danielewicz. Jedną z największych zalet Tempelhof, jest, jej zdaniem, to, że cudownie się tam rozmawia. Rośliny tłumią odgłosy dyskusji lub zwierzeń ludzi zasiadających na poszczególnych ławkach, dzięki czemu ogród ten jest miejscem łączącym w sobie otwartość z intymnością.

Agnieszka Drotkiewicz przekonywała z kolei, że przestrzeń działkowa bywa tekstem. Po tym, jak człowiek kształtuje swój ogród, można poznać jego osobowość. Zauważyła też wzrastającą fascynację ogrodami i pewnego rodzaju modę na nie (przyrównała ją do współcześnie dominujących trendów ,,kucharzenia”). Powołała się przy tym na „Antropologię codzienności” Rocha Sulimy. Mówiła o zjawisku „ogrodu globalnego” oraz wzrastającej wadze „trzeciego pejzażu” (bagnisk, torfowisk, jezior) w kształtowaniu ogrodowych i parkowych przestrzeni. Przeczytała fragment tekstu „Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki”  Julii Fiedorczuk  – autorki, która jest zwolenniczką chwastów (według niej dowodu na ingerencję natury w dzieło człowieka).

Drotkiewicz udostępniła słuchaczom także katalog Ewy Kuryluk zatytułowany „Droga do Koryntu” i opowiadała o ciekawym zjawisku w Niemczech. Niemcy, zainspirowani japońskim świętem Hanami, sadzą obecnie często wiśnie japońskie, by spacerować wśród nich i odpoczywać na wzór mieszkańców Kraju Kwitnącej Wiśni. To udowadnia, w jak wielkim stopniu tak różne kultury mogą na siebie wpływać, także w zakresie upodobań florystycznych.

Oprócz odwołań do licznych tekstów, goście mieli okazję oglądać na slajdach zdjęcia omawianych ogrodów (np. tego w Tempelhof czy ogrodu Libermanna), przejrzeć książki  o ogrodach ustawione w formie miniwystawy na specjalnie w tym celu przygotowanym regale, a także  wysłuchać reportażu radiowego Danielewicz, w którym Danuta Gotfryt opowiadała o swojej pasji do kwiatów oświadczając, iż ogród jest najbardziej nietrwałą sztuką. Nietrwałą, przez co piękno ogrodu powinno zostać tym bardziej docenione.

Danielewicz w trakcie spotkania, powołując się na Jakoba Augsteina, wypowiedziała ciekawe zdanie, komentujące przekonania Gotfryt: Jeśli nawet roślina zniknie, pozostanie po niej pamięć. Nie twarde, zimne pomniki, obszerne gmachy czy karty ksiąg są podstawą historii, lecz wiotkie rośliny reprezentujące siły natury. Natura ostatecznie zawsze zwycięża.