Interdyscyplinarna konferencja naukowo-dydaktyczna: Przyroda - duch i władza

Przyroda-duch i władza Przyroda jako istotny temat refleksji człowieka inspiruje jego wyobraźnię co najmniej od połowy XVIII wieku. Otwartość tego potężnego dyskursu, fascynującego na przestrzeni wieków wybitnych myślicieli, reprezentujących wielorakie dyscypliny wiedzy, czyni go szczególnie wdzięcznym obiektem badań. Punktem wyjścia naszej refleksji jest wgląd w formy debaty o naturze, które przybrały w XXI wieku kształt jedynie częściowo zgodny z jej dotychczasowym obliczem. Romantyczna tęsknota za niedostępnym, odkrycie tego, co pierwotne przez W. H. Riehla czy też koncepcje ruchu reformy życia zawierają z pewnością zalążki współczesnego dyskursu ekologicznego, które dochodzą do głosu przede wszystkim w jego wymiarze idealistycznym. Drugie dziesięciolecie naszego wieku przyniosło ekologizm nowej jakości oraz intensywności, który czeka na swą analizę. Inspiracją dla naszych debat stać się może encyklika papieża Franciszka „Laudatio Si“, która podsumowuje chrześcijański punkt widzenia przy uwzględnieniu szerokiej panoramy dotychczasowego nauczania. Zwróćmy uwagę na jeden tylko przywołany w jej obrębie obraz, który symbolicznie zapowiada rozpoznania czołowych filozofów niemieckich dwudziestego wieku. Chodzi o przekazaną w "Pieśni słonecznej" Franciszka z Asyżu ideę pozostawienia części ogrodu klasztornego w stanie pierwotnym, aby pozwolić rozwinąć się w nim dzikim ziołom, a podziwiającym je ludziom dać szansę dostrzeżenia w nich boskiej kreacji. Zgodnie z komentarzem papieża "świat daje nam więcej, niż problem do rozwiązania, to radosna tajemnica, którą podziwiamy, patrząc za jej pośrednictwem na jej stwórcę. już w połowie XX wieku Martin Heidegger sformułował podobna z ducha krytykę cywilizacji, która twierdzi, że człowiek tkwi w kleszczach planowania, obliczania, organizacji oraz automatyzacji.. Jako przeciwwagę proponował filozof porzucenie wolitywnych dążeń i zwrot ku postawie kontemplacyjnej opartej o świadome spowolnienie działań. Nieodzowna akzeptacja rozwoju technicznego powinna złączyć się ze "spokojem wobec rzeczy" i sprowadzić stan ludzkiej autnomii, zapobiegającej zniewoleniu i otwierającej ku wolności. Heideggerowski „Horyzont, w którym umieszczony jest człowiek“, narzuca pytanie o relację między jednostką a naturą. Jednostką, rozważającą interakcje między sobą, rzeczywistością i stworzona przez nią drugą realnością. W punkcie tym świat wiedzy i wiary spotykają się ze sobą. W kontekście konferencji oznacza to dla nas przestrzeń wolności do dyskusji nad zagadnieniami, które coraz bardziej nas niepokoją. Równowaga biosfery i zrównoważony rozwój stają się coraz częściej przedmiotami debat politycznych i naukowych. Dyskurs ten nie odnosi się już od dawna do świadomości ekologicznej jednostki, lecz dotyka obszarów ekonomii i społeczeństwa: pluralizacji oraz indywidualizacja przyczynają sie do relatywizacji oraz przemiany wartości, szczególnie w wymiarze etycznym (dyskurs o przeludnieniu czy sposoby przeżywania cielesności). Wszystkie te zagadnienia dotyczą sfery kultury, języka oraz wyobraźni artystycznej jak i determinują relację między ludźmi a naturą, oscylując w kategoriach religijnych między sakralizacją z sekularyzacją.