21 czerwca, godz. 17/ Debata: Od paktu Ribbentrop-Mołotow do ataku na Związek Radziecki

22 czerwca przypada 80. rocznica niemieckiej ataku na Związek Radziecki. Tzw. „Operacja Barbarossa” zradykalizowała rozpętaną przez Rzeszę Niemiecką 1 września 1939 roku II wojnę światową, której ofiarą początkowo padła Polska, a która latem 1941 roku przeobraziła się w rasistowską wojną eksterminacyjną na Wschodzie. Wkroczyła w nową, brutalną – z ponad 27 milionami zabitych – i najbardziej dramatyczną fazę. Od początku była w nią wkalkulowana głodowa śmierć milionów ludzi ze względu na konieczność wyżywienia ich kosztem wojsk Wehrmachtu. Z powodu brutalnej niemieckiej okupacji w wyniku inwazji na ZSRR szczególnie ucierpiały dzisiejsza Białoruś, Ukraina i Rosja oraz ich ludność cywilna. Ich wojenne losy wciąż znajdują się w niemieckim „cieniu niepamięci”.

Od dawna podejmowane są inicjatywy społeczeństwa obywatelskiego, aby te niezauważone grupy ofiar mocniej zakotwiczyć w zbiorowej pamięci Niemców. W ubiegłym roku niemiecki Bundestag i w dwóch rezolucjach z 9 i 30 października 2020 r podjął decyzję o utworzeniu w stolicy Niemiec centrum dokumentacji, edukacji i pamięci o niemieckiej reżimie okupacyjnym w Europie, a także miejsca pamięci o polskich ofiarach wojny i okupacji.
Towarzystwo Niemiecko-Białoruskie oraz Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej chcą  upamiętnić 80 rocznicę inwazji Wehrmachtu na Związek Radziecki w panelu dyskusyjnym, który nadaje temu brzemiennemu w skutkach wydarzeniu szerszy kontekst i przedstawia je z perspektywy Białorusi i Ukrainy. To przede wszystkim te dwie ówczesne republiki radzieckie jako pierwsze doświadczyły ataku Wehrmachtu 22 czerwca 1941 r. Jednocześnie data ta nie wyznacza dla nich początku wojny i przemocy. Początkiem był 17 września 1939 r., kiedy to Armia Czerwona, zgodnie z ustaleniami paktu Ribbentrop-Mołotow, zajęła wschodnie tereny Polski i siłą ustanowiła swoje rządy w takich miastach jak Brześć, Grodno i Lwów.

Nie jest to łatwe zadanie. Celem obiektywnej debaty na temat II wojny światowej powinno być zawsze ukazanie  niezwykłej złożoności ówczesnych wydarzeń oraz różnych perspektyw ofiar. Taki cel ma również zaproszenie do zróżnicowanego upamiętnienia 22 czerwca 1941 oraz do dyskusji o rozbieżnych narracjach.

Do realizacji tego celu przyczynią się następujący prelegenci w przeddzień rocznicy:


Juri Durkot, tłumacz i publicysta (Lviv)
dr Ihar Melnikau, historyk współczesności (Minsk)
prof. dr Claudia Weber, historyczka współczesności, profesorka na Europejskim Uniwersytecie Viadrina (Frankfurt nad Odrą)
dr Ernest Wyciszkiewicz, politolog, dyrektor Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia (Warszawa)
Wprowadzenie i moderacja: Markus Meckel, były Minister Spraw Zagranicznych NRD, były poseł Bundestagu

Rozmowa zostanie wcześniej nagrana i opublikowana 21 czerwca 2021 o godz. 17:00 w trzech wersjach językowych (PL/DE/RU) w Internecie. Debata w języku polskim zobaczyć można na profilu fb FWPN https://www.facebook.com/FundacjaWspolpracyPolskoNiemieckiej oraz na YouTube https://www.youtube.com/channel/UCmbp1asuJVirJ6gxBbuaMOA.

Wydarzenie jest finansowane ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec.