Jak (nie)tłumaczyć Kafki?

W 1935 r. ukazał się pierwszy przekład na język polski utworu Franza Kafki. Był to „Proces”, którego tłumaczenie przez lata przypisywano Brunonowi Szulcowi, a którego autorką jest Józefa Szelińska. Najnowszy przekład trzech najbardziej znanych opowiadań Kafki pt. „Kary” autorstwa Łukasza Musiała ukazał się we wrześniu 2024 r. Na przestrzeni dziewięćdziesięciu lat kilkunastu tłumaczy i tłumaczek mierzyło się z tłumaczeniem utworów tego pisarza na język polski. Pierwsze przekłady opierały się na niemieckim wydaniu dzieł Franza Kafki w opracowaniu i redakcji Maxa Broda, który niekiedy dość mocno ingerował w tekst oryginału. Od początku lat osiemdziesiątych rozpoczęto w Niemczech publikowanie krytycznych wydań utworów Kafki. Zaczęło pojawiać się też coraz więcej publikacji o życiu i twórczości tego autora, by wspomnieć tylko ukazującą się właśnie w polskim przekładzie obszerną trzytomową biografię Kafki autorstwa Rainera Stacha, co z kolei owocuje nowymi przekładami na różne języki. Czy jednak czytelnicy i czytelniczki potrzebują kolejnych tłumaczeń Franza Kafki? Co sprawia, że wciąż nowi tłumacze i tłumaczki sięgają po utwory tego pisarza? Czy nowe tłumaczenia podważają te starsze? A może jakiś przekład należałoby uznać za kanoniczny? O możliwościach i niemożliwościach przekładu dzieł Kafki na język polski i nowych perspektywach interpretacyjnych porozmawiają znawcy tego autora i tłumacze Grzegorz Jankowicz i Łukasz Musiał. Rozmowę poprowadzi Monika Ochędowska. Grzegorz Jankowicz - filozof literatury, eseista, redaktor, wydawca, tłumacz, krytyk, autor książek i esejów. W latach 2009-2024 dyrektor programowy Festiwalu Conrada, redaktor działu kultury „Tygodnika Powszechnego” i dyrektor programów literackich Fundacji Tygodnika Powszechnego, obecnie dyrektor Instytutu Książki. Pod jego redakcją i z jego posłowiem w Wydawnictwie Lokator ukazały się „Proces”, „Zamek” i „Zaginiony” Franza Kafki. Jest autorem licznych artykułów poświęconych temu pisarzowi, od sierpnia 2023 prowadzi autorskie warsztaty kafkowskie. W 2024 nakładem wydawnictwa Austeria ukazały się „Kafka. Książka do pisania”, do której dokonał wyboru tekstów i zdjęć oraz „Pojedynek wokół pustki. Zbiór esejów”, w której znalazł się esej poświęcony Kafce. Łukasz Musiał – literaturoznawca, germanista, eseista i tłumacz, profesor nauk humanistycznych. Pracuje na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydał m.in. „Wybór prozy” Franza Kafki w swoim opracowaniu (Wydawnictwo Ossolineum 2018), a także nowe przekłady krótkich próz Kafki „Prozy utajone” (Państwowy Instytut Wydawniczy, 2019) oraz jego „Dzienników” (Wydawnictwo Officyna, 2022). Jest autorem książki „Kafka. W poszukiwaniu utraconej rzeczywistości” (Wydawnictwo Atut, 2011) oraz współredaktorem antologii „Nienasycenie. Filozofowie o Kafce“ (Wydawnictwo HaArt! 2011). Ostatnio wydał zbiór "Kary" (Wydawnictwo Officyna, 2024), zawierający nowe przekłady trzech najbardziej znanych opowiadań Kafki, polskim czytelnikom znanych do tej pory jako "Wyrok", "Przemiana" i "Kolonia karna". Nowe tytuły tych utworów to "Osąd", "Przemienienie" oraz "W kolonii karnej".