Kształtowanie świata na nowo

Czy wojna w Ukrainie faktycznie stanowi jedną z przyczyn wzrostu inflacji w Polsce? Jaka będzie kolejna faza globalizacji i które kraje staną się jej liderami? W jaki sposób ukształtuje się nowy ład społeczno-gospodarczy? Goście i gościnie debaty naukowej „Transformacja gospodarczo-energetyczna w kontekście następstw wojny w Ukrainie” podzielili się swoimi przemyśleniami na ten temat.

Wojna prowadzona na pełną skalę w Ukrainie ma wpływ na niemal każdy obszar na płaszczyźnie międzynarodowej. Oprócz tego, że odbija się na życiu mieszkańców i mieszkanek tego kraju, sprawia też, że państwa europejskie muszą szukać nowych rozwiązań w zakresie gospodarki. O aktualnych szansach i wyzwaniach związanych z transformacją gospodarczą i energetyczną w Europie dyskutowali profesorowie i profesorki z Polski, Niemiec, Ukrainy oraz Stanów Zjednoczonych podczas seminarium z cyklu „Społeczna Gospodarka Rynkowa” organizowanych już od ponad 30 lat.

W debacie wzięli udział prof. dr Georg Milbradt - niemiecki polityk, ekonomista, Uniwersytet Techniczny w Dreźnie, dr Piotr Arak - Dyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego, prof. dr Harold James, Uniwersytet Princeton, prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska, prezeska Honorowa Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Szkoła Główna Handlowa, prof. dr Mykola Zymomrya, Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny im. Iwana Franki w Drohobyczu oraz dr Marzenna James, Uniwersytet Princeton.

Podstawowym zadaniem społecznej gospodarki rynkowej jest zapewnienie dobrobytu dla wszystkich. To właśnie ona jest podstawą ustroju gospodarczego Polski, a w założeniach opiera się na równości, wolności oraz odpowiedzialności ludzi. Ale czy faktycznie tak jest? Nie zgadza się z tym prof. Elżbieta Mączyńska. Badaczka podkreśliła istotność zachowania równowagi w państwie przez godzenie interesów ekonomicznych, społecznych i ekologicznych. Według niej w razie braku tej równowagi, może dochodzić do trudnych zjawisk, w tym migracyjnych, narastającej izolacji czy złego samopoczucia ludzi. Jak podsumowała profesorka, powstanie  wymienionych powyżej problemów w polskim społeczeństwie oznacza, że teraźniejszy system gospodarczy, mimo postępu technologicznego, nie służy ludziom.

Według prof. Mączyńskiej, aby ukształtować nowy, przyjazny dla polskiego społeczeństwa, model społeczno-ekonomiczny, muszą zostać spełnione m. in. następujące warunki: optymalne wykorzystanie nowych technologii i antykruchość, czyli zdolność do wykorzystywania stresu na swoją korzyść.

Kolejnym istotnym wątkiem podczas sesji był temat skuteczności sankcji ekonomicznych nałożonych na Rosję, który podjęła dr Marzenna James z Uniwersytetu Princeton. Jak zaznacza badaczka, w mediach najczęściej podkreślany jest temat pomocy wojskowej dla Ukrainy, chociaż wsparcie ekonomiczne dla tego kraju i sankcje antyrosyjskie są nie mniej ważne. Dlaczego? Wszystkie te obszary jednoczą politycznie państwa na rzecz wsparcia Ukrainy. Podczas sesji doktorka podkreśliła, że sankcje działają i mają negatywny wpływ na gospodarkę Rosji. Rozwiązania, które zaproponowała dr James dotyczą wykorzystywania pomysłów lub metod z zakresu zarządzania gospodarką i zbadania społecznych aspektów gospodarki w celu nakładania skuteczniejszych kar na agresorów, a także kontynuacji nałożenia sankcji wobec Rosji oraz dalszego rozwinięcia ich jako instrumentu pomocowego w przypadkach agresji.

Tendencja wzrostu inflacji na rynku międzynarodowym jest gorącym tematem nie tylko w polskich mediach, ale także w społeczeństwie. Czy wojna w Ukrainie jest rzeczywiście podstawowym powodem tego zjawiska? Według prof. Georg’a Milbradta, który poruszył ten temat, ta narracja nie jest prawdziwa. Na podstawie wykresu przedstawionego przez profesora można było zauważyć, że stopa inflacji bazowej zaczęła rosnąć znacznie wcześniej, niż rozpoczęła się wojna w Ukrainie. Ceny konsumpcyjne wzrosły już w lipcu 2021 roku.

Prelegenci poruszyli też temat nadejścia kolejnej fazy globalizacji. Swoim doświadczeniem w tym zakresie podzielił się prof. Harold James. Na przykładzie fabryk produkujących samochody w Niemczech, których procesy zostały spowolnione z powodu braku elementów produkowanych w ukraińskich fabrykach lub transportowanych przez terytorium Ukrainy, profesor przedstawił wizję kolejnej fali globalizacji. Dynamiczny rozwój technologiczny sprawia, że nowa faza będzie cechowała się wymianą informacji opartą na łańcuchach danych, a nie dostaw, jak było w poprzednich fazach. Na przykładzie Ukrainy, gdzie programiści tworzą aplikacje do bezpiecznej komunikacji i wymiany informacji między żołnierzami, możemy zobaczyć, jak technologia wspomaga walkę. Prof. James podkreślił, że technologiczny rozwój jest tak zwanym „promieniem nadziei”, a kraje, w tym również Ukraina, które nie uczestniczyły w poprzednich fazach globalizacji, stanowią szansę dla tworzenia przyszłych faz.

Kiedy mówimy o obecnej sytuacji na światowym rynku gospodarczym, ważne jest, aby zrozumieć, że zmiany funkcjonowania naszych obecnych systemów społeczno-ekonomicznych oraz ich zdolność do szybkiej adaptacji do dynamicznych zmian są niezwykle istotne, aby chronić gospodarkę przed kryzysami i zagrożeniami. Dostosowywanie się do nowych warunków to kluczowy element, by zachować stabilność w trudnych czasach.

Polsko-niemiecko-ukraińskie seminarium pt. „Transformacja gospodarczo-energetyczna w kontekście następstw wojny w Ukrainie” zostało zorganizowane w dniu 8 września 2023 roku przez Polskie Towarzystwo Ekonomiczne we współpracy z Fundacją Konrada Adenauera w Polsce, Fundacją Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz Uniwersytetem Ekonomicznym w Krakowie.

Solomiia Martyniuk