500 lat na Wawelu Zygmunta bije dzwon

Dzwon Zygmunta został odlany w Krakowie w 1520 roku. Jego fundatorem był król Polski i Wielki Książę Litewski Zygmunt I Stary, panujący w latach 1507-1548, a wykonawcą przybyły z Norymbergi ludwisarz Hans (Johannes) Beham. Dzwon, który po raz pierwszy zabrzmiał 13 lipca 1521 roku, zawieszony został cztery dni wcześniej, w specjalnie w tym celu nadbudowanej starej wieży obronnej Zamku Królewskiego na Wawelu zwanej Zygmuntowską. Wydarzenie to zainspirowało Jana Matejkę do namalowania obrazu zatytułowanego „Zawieszenie dzwonu Zygmunta”. Na płótnie, po jego lewej stronie artysta przedstawił otoczoną dworem i dostojnikami rodzinę królewską: króla Zygmunta I Starego, pochodzącą z włoskiego rodu Sforzów królową Bonę i ich syna, Zygmunta Augusta. Na obrazie jest on kilkuletnim chłopcem, choć wówczas przyszły król miał niecały rok. W środku malowidła Matejko umieścił biskupa krakowskiego Jana Chojeńskiego, który poświęcił dzwon, a po prawej stronie Hansa Behama dyrygującego robotnikami. Urodzony około 1480 roku w Norymberdze ludwisarz był synem kowala Hansa Behama Starszego. Do Krakowa przyjechał prawdopodobnie w 1518 roku i po odlaniu dzwonu Zygmunta został przyjęty do służby królewskiej jako przełożony odlewników oraz zwierzchnik arsenału. Na dworze pozostał aż do śmierci, prawdopodobnie w 1533 roku. Całej operacji zawieszania dzwonu przyglądają się artyści: Valentin Bakfark, pochodzący z Siedmiogrodu słynny lutnista oraz Bartolomeo Berrecci, włoski rzeźbiarz i architekt, którego Zygmunt I Stary zatrudnił do rozbudowy Wawelu. Rekonstrukcja. Dzisiaj artyści przyglądają się obrazowi Jana Matejki, który stał się punktem wyjścia do instalacji audiowizualnej przygotowanej przez prof. Marka Chołoniewskiego oraz studentów Wydziału Intermediów krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki. Jej główna idea opiera się na dźwiękowej rekonstrukcji renesansowego Krakowa na początku XVI wieku, ze szczególnym odniesieniem do płótna krakowskiego mistrza oraz akustycznej atmosfery, która towarzyszyła zawieszeniu dzwonu. Gwar rozmów pomiędzy dostojnikami zaproszonymi na uroczystość, komentarze Stańczyka, uwagi nadwornego architekta, okrzyki i komunikaty Behama dowodzącego całą „operacją”, słowa modlitwy biskupa, odgłosy wysiłku pracujących robotników, czy wreszcie wrzawa gapiów kreują niecodzienny dźwiękowy spektakl. Jego publiczność i wykonawcy tworzyli różnorodną strukturę społeczną średniowiecznego Krakowa, swoistą mieszankę kultur i języków: włoskiego, niemieckiego, węgierskiego, czeskiego, czy też łaciny. Taka uroczystość z pewnością nie odbyła się bez oprawy muzycznej, skoro na obrazie Matejki pojawił się najsłynniejszy ówczesny instrumentalista. Nie można pominąć też dźwięków, które wydawała maszyneria, za pomocą której wciągano na wieżę ważący ponad 12 000 kg dzwon. Kompozycja zabrzmi 9 lipca, o godz. 21.00 pod wieżą Zygmuntowską. Towarzyszyć jej będzie projekcja laserowa Artura Lisa, dla której tłem będzie fasada wieży, wawelskie mury oraz sylwetka katedry i zamku. Wokół obrazu Jana Matejki to instalacja interaktywna Erwina Jeneralczyka prezentowana w ramach 500-lecia dzwonu Zygmunta w Krakowie (9-13.07.2021) oraz Norymberdze (17.07.2021). Bells of Distance. Instalacje akustyczne, które wykorzystują dźwięk dzwonu jako perkusyjnego instrumentu muzycznego oraz łączą go ze współczesnym krajobrazem dźwiękowym wzgórza wawelskiego to projekt artystów związanych z Pracownią Działań Akustycznych w Akademii Sztuk Pięknych w Norymberdze. Rozstawione w różnych miejscach mikrofony zbierać będą dźwięki, jakie usłyszeć można w tym miejscu: wielojęzyczne głosy, rozmowy, bicie dzwonów katedry, przejeżdżające nieopodal samochody i inne ślady wawelskiej codzienności. Uzyskany w ten sposób materiał dźwiękowy będzie miksowany i przekształcany przez artystów, a powstałe w ten sposób utwory będą udostępniane publiczności za pomocą strony internetowej www.500-Sigismundus.com Latarnia. Dźwięk i światło to fale: mechaniczne i elektromagnetyczne. Czy można zbudować jakiś pomost pomiędzy nimi, przetworzyć falę akustyczną na obraz i w ten sposób zobaczyć dźwięk? W fizyce zjawisko to nazywa się sonoluminescencją i jest przedmiotem intensywnych badań naukowych. W spektaklu multimedialnym pojawi się koncepcja połączenia dźwięku dzwonu ze światłem lasera. 13 lipca 1521 roku Kraków po raz pierwszy usłyszał bicie dzwonu Zygmunta. 500 lat później snop światła wyzwalany będzie dźwiękiem dzwonu, tworząc w przestrzeni miasta swego rodzaju latarnię morską. Etiuda na jedno uderzenie w dzwon, wg pomysłu prof. Marka Chołoniewskiego, to międzynarodowy konkurs muzyki elektroakustycznej dedykowany Włodzimierzowi Kotońskiemu, autorowi pierwszej polskiej kompozycji elektroakustycznej „Etiuda na jedno uderzenie w talerz” zrealizowanej w Studio Eksperymentalnym Polskiego Radia SEPR w Warszawie w 1959 roku. Konkurs koordynowany jest przez Polskie Stowarzyszenie Muzyki Elektroakustycznej. Koncert laureatów odbędzie się u podnóża wieży Zygmuntowskiej 13 lipca o godz. 20:00. (www.pseme.com, https://www.facebook.com/611237111/videos/10159689973182112) 500x1 oraz AR mobile to koncepcje prof. Grzegorza Bilińskiego realizowane przez studentów ASP w Krakowie. Z pięciuset 1-minutowych kompozycji audiowizualnych/wideoklipów zbudowany zostanie spektakl multimedialny zaprezentowany w przestrzeni wokół Wawelu oraz wybranych przestrzeniach miasta Krakowa w dniach 9-13 lipca 2021. AR mobile to instalacja na telefony komórkowe dostępna dla publiczności wokół Wawelu (9-13.07.2021) oraz Domu Krakowskiego w Norymberdze 17.07.2021. (https://www.facebook.com/611237111/videos/10159692831302112) Kraków Mirror. W Norymberdze obchody jubileuszu, zaplanowane na sobotę 17 lipca 2021. O godz. 13:07 kościoły Starego Miasta: św. Wawrzyńca, św. Sebalda, św. Idziego oraz kaplica szpitala św. Ducha uruchomią swoje dzwony symbolicznie pozdrawiając krakowskiego Jubilata. Bicie dzwonów zasygnalizuje równocześnie początek całodniowego performansu kolektywu artystycznego DAF zatytułowanego „Bells of Distance”. Grupa studentów i absolwentów Akademii Sztuk Pięknych w Norymberdze, podobnie jak w Krakowie, wykorzystując dźwięki miasta, tym razem Norymbergi, miksując je z wcześniej nagranymi dźwiękami Krakowa oraz tonami dzwonu Zygmunta, stworzy eksperymentalne improwizacje dźwiękowe, które rozbrzmiewać będą na placu Hansa-Sachsa oraz w internecie, na stronie internetowej jubileuszu. Na rozproszonych wokół Domu Krakowskiego monitorach dostępne będą prace wideo studentów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie interpretujące obraz Jana Matejki „Zawieszenie dzwonu Zygmunta”. Przez cały dzień ze sceny ustawionej pod wieżą Domu Krakowskiego rozbrzmiewać będzie opracowana przez pracownię intermediów krakowskiej ASP kompozycja „500x1”, a wieczorem duet krakowskich muzyków: SARAPATA x Jakub Żytecki wystąpi ze swoją muzyczną interpretacją tonu Zygmunta. Jubileusz zakończy projekcja laserowa Artura Lisa. Artysta wibrującymi w rytm dźwięku dzwonu Zygmunta falami światła połączy kościelne wieże, z których parę godzin wcześniej brzmiały dzwony w celu uhonorowania jubileuszu Dzwonu Zygmunta, z oknami Wieży Krakowskiej. To ponownie wizualne i akustyczne polaczenie będzie symbolicznym zakończeniem obchodów jubileuszu w Norymberdze. PROGRAM: Kraków 9.07.2021, godz. 21:00 Rekonstrukcja Zawieszenie dzwonu Zygmunt - audiowizualna rekonstrukcja obrazu Jana Matejki 10 -12.07. 2021, godz. 10:00 – 19:00 Bells of Distans Instalacje akustyczne: wzgórze wawelskie oraz www.500-sigismundus.com 13.07.2021 Latarnia Zygmunt latarnią przestrzeni miasta - spektakl multimedialny godz. 20:00 – 21:00 - koncert laureatów konkursu „Etiuda na jedno uderzenie w dzwon” godz. 21:00 – 21:05 - pokaz laserowy godz. 21:05 – 22:00 - spektakl multimedialny złożony z pięciuset 1-minutowych kompozycji audiowizualnych/wideoklipów. Norymberga 17.07.2021 godz. 13: 07 - 13:17 Dzwony Norymbergi pozdrawiają Zygmunta: kościół św. Sebalda, kościół św.Wawrzyńca,kościół św. Idziego godz. 13:07 - 18:00 Bells of Distance - performance kolektywu DAF, Hans-Sachs-Platz godz. 13:07 - 18:00 Rekonstrukcja - prace wideo studentów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Hans-Sachs-Platz i Dom Krakowski godz. 13:07 - 18:00 „500x1”, akcja dźwiękowa: scena przed Domem Krakowskim godz. 18:00 - 19:30 „Etiuda na jedno uderzenie dzwonu” - koncert, scena przed Domem Krakowskim godz. 20:00 - 21:00 SARAPATA x Jakub Żytecki (Techno, Ambient, Elektronika) - koncert: scena przed Domem Krakowskim godz. 21:30 - 22:00 Latarnia - Performance laserowy z wieży Domu Krakowskiego W projekcie udział biorą: Grzegorz Biliński - 500x1, AR mobile - koncepcja i koordynacja Marek Chołoniewski - konkurs, Rekonstrukcja, Latarnia - koncepcja i koordynacja Filip Czaja - Rekonstrukcja - audio processing; Karina Gorzkowska - AR mobile - mapowanie Erwin Jeneralczyk - Rekonstrukcja, Wokół obrazu Matejki - audio, video Artur Lis - Rekonstrukcja, Latarnia - projekcja laser, video / laser, video mapowanie Piotr Madej - Konkurs, Rekonstrukcja, Latarnia - audio processing; Klaudia Opoka - grafika, promocja Michael Akstaller, Anouk Albrecht, Julia Lema Barros, Lucas Maximilian Frohn, Daniela Graf, Theresa Hartmann – Bells of Distance;