„Koncertując” na orkiestrę, Sinfonia Varsovia Swojemu Miastu

Wykonawcy: Yamen Saadi skrzypce (koncertmistrz Filharmoników Wiedeńskich) Avri Levitan altówka Sinfonia Varsovia Martin Rajna dyrygent Program: [100’] Carl Maria von Weber Uwertura do opery Wolny strzelec (Der Freischütz) [10’] Wolfgang Amadeus Mozart Symfonia koncertująca Es-dur na skrzypce, altówkę i orkiestrę K.364/320d [30’] I. Allegro maestoso II. Andante III. Presto przerwa [15’] Béla Bartók Koncert na orkiestrę BB.123 [36’] I. Introduzione: Andante non troppo – Allegro vivace II. Giuoco delle coppie: Allegretto scherzando III. Elegia: Andante non troppo IV. Intermezzo interrotto: Allegretto V. Finale: Pesante – Presto W programie koncertu znalazły się aż dwa przełomowe dzieła o koncertującym charakterze: Sinfonia concertante Mozarta i Koncert na orkiestrę Bartóka. Symfonia Es-dur Mozarta to hybryda koncertu solowego (tu na dwójkę solistów!) i symfonii. Napisana po ostatnim, kilkumiesięcznym pobycie kompozytora w Paryżu w 1788 – jest świadectwem swobody, inspiracji i radości, jakiej doświadcza się podczas podróży do nowych miejsc. Uważana czasem za szósty (i najlepszy) z koncertów skrzypcowych Mozarta, zawiera jeszcze… partię altówki solo o równorzędnym względem skrzypiec znaczeniu. Nikt na tym etapie rozwoju muzyki nie zrobił dla altówki tyle, co Mozart: grywał na niej często, stworzył formę kwintetu smyczkowego z dodatkową altówką i nigdy z altówki i altowiolistów nie żartował (choć wiemy, że nie oszczędzał fletu i waltorni). W drugim koncertującym utworze wieczoru Bartók czyni z orkiestry solistę-wirtuoza. Koncert na orkiestrę to jedno z tych legendarnych dzieł muzycznej humanistyki, którego wymiar – poprzez okoliczności powstania i walor artystyczny – przekracza ludzkie miary. Drastycznie osłabiony niezdiagnozowaną białaczką, niezasymilowany w Nowym Jorku uciekinier z ogarniętej wojną Europy i walczący o ekonomiczny byt na emigracji kompozytor – pisze go w ciągu niespełna dwóch miesięcy 1943. Wielkie (również rozmiarem i obsadą) dzieło składa się nietypowo z pięciu części. Ilustruje ono emocjonalną przemianę od surowości części pierwszej, przez elegijną „muzykę nocy” środkowego ogniwa, po stopniową afirmację życia w finale, poprzedzonym skomplikowaną fugą, popisem wirtuozerii muzyków orkiestry. Narrację tę przełamują: w części drugiej żartobliwy popis par instrumentów i eteryczne intermezzo – w części czwartej.