Wykonanie dziewięciu symfonii organowych Feliksa Nowowiejskiego podczas cyklu koncertów w Berlinie i Warszawie we wrześniu 2014 roku
7 września 2014 - 28 września 2014 Berlin, Warszawa
Feliks Nowowiejski (1877-1946) jako
kompozytor, organista i dyrygent był znany w pierwszej połowie XX wieku w całej
Europie. Jego twórczość obejmuje wszystkie gatunki muzyczne uprawiane w tamtych
czasach – pisał opery i oratoria, utwory symfoniczne, kameralne, fortepianowe i
organowe.
Jako kompozytorowi międzynarodowe uznanie zapewniło mu szczególnie wczesne oratorium Quo vadis op. 13 (1909), osnute na kanwie powieści polskiego noblisty Henryka Sienkiewicza, które doczekało się ponad dwustu wykonań na całym świecie. Trwający niemal pół wieku sztuczny podział Europy przez tzw. „żelazną kurtynę“ doprowadził jednak do tego, że dzisiaj utwory Feliksa Nowowiejskiego są poza granicami Polski mało znane. Jak dotąd publikacje poświęcone „Chopinowi organów“ ukazały się niemal wyłącznie w języku polskim, a większość dzieł Nowowiejskiego, w tym także organowe, nie doczekała się wydań dostępnych w ofercie handlu muzycznego o zasięgu międzynarodowym.
Feliks Nowowiejski, urodzony w roku 1877 w warmińskim Wartemborku (niem. Wartenburg), od roku 1898 studiował w Berlinie i Ratyzbonie i do lata 1906 uczęszczał do słynnej mistrzowskiej klasy kompozycji Maxa Brucha, w której zaliczany był do wybitnych studentów. W tamtym czasie działał także jako organista oraz dyrygent chóru berlińskiego kościoła św. Pawła, o czym przypomina umieszczona tam w roku 2009 pamiątkowa tablica. Renomowana nagroda im. Meyerbeera, której laureatem został w latach 1902 i 1904, umożliwiła mu odbycie podróży do znaczących europejskich centrów muzycznych i nawiązanie kontaktu z muzykami m.in. w Paryżu, Rzymie i Wiedniu. Po zakończeniu I wojny światowej, podczas której służył w pruskiej armii i troszczył się o życie muzyczne berlińskiej Polonii, przeprowadził się do Polski i w roku 1920 podjął pracę w Państwowej Akademii i Szkole Muzycznej w Poznaniu jako wykładowca gry organowej. Za swoją działalność został wyróżniony w 1935 roku tzw. Państwową Nagrodą Muzyczną. Po powrocie z Krakowa, gdzie po wybuchu II wojny światowej spędził czas niemieckiej okupacji i, zmarł w roku 1946 w Poznaniu.
Nowowiejski nazywał dziewięć symfonii organowych op. 45 swoim „muzycznym testamentem“. Niemiecka tradycja muzyczna splata się w nich z powstałą w XIX stuleciu we Francji symfoniczną muzyką organową, co zaowocowało powstaniem wielkich dzieł o budowie cyklicznej, którym polska narodowość kompozytora nadała niepowtarzalny koloryt.
Dopiero po przezwyciężeniu podziału Europy znaczenie owych organowych symfonii w programach koncertowych i nagraniach fonograficznych (CD) staje się coraz bardziej odczuwalne. Całościowe wykonanie ich w roku 2014 w Berlinie i Warszawie jest jednak międzynarodową premierą i działaniem pionierskim. Obok czysto muzycznego, ten niemiecko-polski projekt koncertowy posiada ważne znaczenie symboliczne i kulturalne.
Szczegóły projektu i programy koncertów: Planowane jest, iż dziewięć symfonii organowych Feliksa Nowowiejskiego zabrzmi we wrześniowe niedziele 2014 roku podczas ośmiu koncertów, odbywających się w Berlinie i w Warszawie: w Berlinie 7 września w kościele św. Pawła (Moabit) (www.st-paulusberlin.de), 14 września w kościele św. Macieja (Schöneberg) (www.st-matthias-berlin.de), 21 września w Katedrze św. Jadwigi (www.hedwigs-kathedrale.de) i 28 września w kościele św. Pawła (www.sanktludwig.de (Wilmersdorf), w Warszawie zaś zawsze w Bazylice Św. Krzyża (www.swkrzyz.pl).
niedziela, 7 września
2014: Berlin, kościół św. Pawła (godz.19.30): Michał Dąbrowski (Warszawa), Symfonie
organowe: nr 2 g-moll, nr 8 C-dur i nr 3 a-moll
Warszawa, Bazylika Św. Krzyża
(godz. 20.00): Heiko Holtmeier (Berlin), Symfonie
organowe: nr 5 e-moll i nr 6 a-moll
Berlin-Schöneberg, kościół św. Macieja (godz.17.00), Heiko Holtmeier (Berlin), Symfonie organowe: nr 5 e-moll i nr 6 a-moll
niedziela,21 września
2014: Berlin, Katedra św. Jadwigi (godz. 19.30): Rudolf Innig (Bielefeld), Symfonie
organowe: nr 4 d-moll i nr 7 A-dur
Warszawa, Bazylika Św. Krzyża (godz. 20.00): Ireneusz Wyrwa (Warszawa), Symfonie organowe: nr 1 a-moll i nr 9
f-moll
niedziela, 28 września
2014: Warszawa, Bazylika Św. Krzyża (godz.
20.00): Rudolf Innig (Bielefeld), Symfonie
organowe: nr 4 d-moll i nr 7 A-dur
Berlin-Wilmersdorf, kościół św. Pawła (godz. 19.30): Ireneusz Wyrwa (Warszawa), Symfonie organowe: nr 1 a-moll i nr 9 f-moll
Organiści biorący udział w projekcie:
Michał Dąbrowski - ur. 1953, studiował grę na organach i dyrygenturę chóralną w Wyższej Szkole
Muzycznej w Warszawie. Koncertuje w wielu krajach Europy; w latach 1982-2005
występował ze znaną polską sopranistką Stefanią Woytowicz. Dokonał nagrań CD, radiowych,
telewizyjnych oraz filmowych. (www.chopinopen.pl). Michał Dąbrowski jest związany z Warszawą jako dyrygent
akademickiego chóru Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (od 1979 r.), organista
kościoła Św. Krzyża (od 1983 r.), gdzie sprawuje również kierownictwo
artystyczne cyklu koncertowego „Musica Sacra“, oraz jako wykładowca
improwizacji organowej i gry liturgicznej na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka
Chopina (od 2000 r.).
Ireneusz Wyrwa - ur. 1975, studiował grę na organach w Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach (dyplom z wyróżnieniem, 1999) i jest zdobywcą nagród na kilku konkursach organowych, m.in. na Międzynarodowym Konkursie im. Feliksa Nowowiejskiego w Poznaniu (2000). Prowadzi obfitą działalność koncertową w kraju i za granicą. Dokonał nagrań CD, radiowych i telewizyjnych. W 2012 r. habilitował się na podstawie pracy poświęconej muzyce organowej Feliksa Nowowiejskiego. Ireneusz Wyrwa jest profesorem gry na organach na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie. Wykłada także na Papieskim Wydziale Teologicznym Collegium Bobolanum w Warszawie oraz działa jako rzeczoznawca w zakresie budownictwa organowego.
Heiko Holtmeier - ur. 1969, studiował grę na fortepianie w Hanowerze a następnie w salzburskim Mozarteum. Kontynuował edukację w Berlinie, swojej ojczyźnie z wyboru, studiując muzykę kościelną (dyplom najwyższej kategorii oraz dyplom koncertowy 1999), grę na klawesynie oraz historycznych instrumentach klawiszowych. Heiko Holtmeier koncertuje w kraju i za granicą jako organista, pianista i klawesynista w rozmaitej obsadzie zespołowej, szczególną atencją darząc kameralistykę instrumentalną i wokalno-instrumentalną. Dokonał wielu nagrań CD, ostatnio dzieł organowych berlińskiego postromantyka Ottona Dienela. Od 2002 r. jest organistą kościoła św. Pawła w Berlinie.
Rudolf Innig - ur. 1947, studiował grę na organach i fortepianie, muzykę kościelną oraz muzykologię w Detmold, Kolonii i Paryżu. Był stypendystą „Fundacji Narodu Niemieckiego” i zdobywcą nagród na różnych konkursach organowych. Działalność koncertowa zawiodła go do niemal wszystkich krajów Europy, do Ameryki Północnej, Japonii i Korei. Jego liczne nagrania CD zdobyły wiele międzynarodowych wyróżnień fonograficznych, m.in. w 1999 r. otrzymał „Echo-Klassik-Preis“ za rejestrację wszystkich symfonii organowych Feliksa Nowowiejskiego. Rudolf Innig mieszka w Bielefeld po długoletniej działalności jako dyrektor szkoły muzycznej w Coesfeld oraz wykładowca w Wyższej Szkole Muzycznej w Detmold. (www.rudolf-innig.de)
Organizatorzy (osoby do kontaktu) po stronie niemieckiej i polskiej: Idea wykonania dziewięciu symfonii organowych polskiego kompozytora Feliksa Nowowiejskiego we wrześniu 2014 r. podczas cyklu koncertów w Berlinie i Warszawie zrodziła się na gruncie wspólnej inicjatywy czterech organistów biorących udział w projekcie: Michała Dąbrowskiego i Ireneusza Wyrwy (Warszawa) oraz Heiko Holtmeiera i Rudolfa Inniga (Berlin/Bielefeld), którzy od wielu lat intensywnie zajmują się twórczością organową Nowowiejskiego.
Współorganizator niemiecki: Förderverein Kirchenmusik e. V., rudolf.innig@t-online.de
Współorganizator polski: Stowarzyszenie PRO MUSICA ORGANA, www.spmo.pl spmo@poczta.fm