Druga wojna światowa w obrazach kultury w Polsce i w Niemczech – 70 lat później 1945-2015
1 października 2014 - 31 października 2015 Poznań, Kiel
Zbliżająca się 70 rocznica zakończenia II wojny światowej stanowi okazje do postawienia pytania o to, w jaki sposób zmienia się kulturowy obraz tego wydarzenia i jego konsekwencji dla współczesności. Tym bardziej, iż cezura siedemdziesięciolecia uznawana jest w badaniach nad pamięcią zbiorową za moment przejścia pomiędzy wspomnieniami kształtowanymi w ramach przekazu bezpośredniego w rodzinach (pamięć komunikacyjna) i działaniami upamiętniającymi prowadzonymi przez instytucje takie jak muzea, archiwa itp. (pamięć kulturowa).
Projekt ma na celu porównawcze przebadanie trzech elementów pamięci kulturowej w Polsce i w Niemczech: literatury, filmu oraz muzealnych wystaw historycznych pod kątem generowanych przez nie obrazów II wojny światowej. Literatura jako podstawowy nośnik pamięci kulturowej daje świadectwo przemian w postrzeganiu II wojny światowej zarówno ze strony twórców, jak i świadków historii. Film z kolei jako specyficzne medium z jednej strony kształtuje bieżący obraz danego wydarzenia powiększając zasób dostępnych wątków, opowieści i fabuł wykorzystywany przez jednostki, z drugiej zaś strony, poprzez tworzenie trwałych dzieł kultury, stanowi jeden z filarów pamięci kulturowej. Muzeum natomiast spełnia najważniejszą funkcję w toku kreowania pamięci długoterminowej, odpornej na ulotność i przemijanie. Wykorzystuje do tego, zwłaszcza współcześnie, bogaty arsenał nowoczesnych środków audiowizualnych i multimedialnych. We wszystkich tych elementach zarówno w Polsce, jak i w Niemczech, dają się w ostatnich latach zaobserwować zmiany w postrzeganiu II wojny światowej, co jest konsekwencją głównie zmian kulturowych i technicznych dotyczących roli nowych mediów kulturze oraz kształtowania się globalnego, ponadnarodowego obrazu historii.
Główne zadanie zespołu badawczego składającego się z 7 naukowców z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i Towarzystwa Naukowego im. J. I. Paderewskiego w Poznaniu oraz Christian-Albrechts-Universität w Kiloni polegać ma na próbie odpowiedzi na pytanie, czy wypracowane w literaturze przedmiotu rozróżnienia na pamięć komunikacyjną i kulturową oraz pamięć funkcjonalną i pamięć archiwalną mogą stanowić adekwatny zespół narzędzi do analizy współczesnych przemian obrazu II wojny świtowej w 70 lat po. Drugie istotne pytanie brzmi: czy na podstawie analizy porównawczej kulturowych obrazów II wojny światowej w Polsce i w Niemczech można mówić o współmierności, jeśli chodzi o odzwierciedlanie trendów kulturowych odpowiadających za kształtowanie pamięci zbiorowej. A jeśli nie, to jakie to może mieć konsekwencje dla wzajemnego zrozumienia Polaków i Niemców biorąc pod uwagę kluczową rolę II wojny światowej we wzajemnych postrzeganiu obu narodów. Wymiernym efektem rocznego projektu badawczego będzie wydanie po polsku i niemiecku tomu zdającego sprawę z wyników badań.
W ramach projektu przewidziano zorganizowanie konferencji naukowej dla szerszej publiczności prezentującej wyniki badań oraz promocję publikacji książkowej w Polsce i Niemczech.
Projekt ma na celu porównawcze przebadanie trzech elementów pamięci kulturowej w Polsce i w Niemczech: literatury, filmu oraz muzealnych wystaw historycznych pod kątem generowanych przez nie obrazów II wojny światowej. Literatura jako podstawowy nośnik pamięci kulturowej daje świadectwo przemian w postrzeganiu II wojny światowej zarówno ze strony twórców, jak i świadków historii. Film z kolei jako specyficzne medium z jednej strony kształtuje bieżący obraz danego wydarzenia powiększając zasób dostępnych wątków, opowieści i fabuł wykorzystywany przez jednostki, z drugiej zaś strony, poprzez tworzenie trwałych dzieł kultury, stanowi jeden z filarów pamięci kulturowej. Muzeum natomiast spełnia najważniejszą funkcję w toku kreowania pamięci długoterminowej, odpornej na ulotność i przemijanie. Wykorzystuje do tego, zwłaszcza współcześnie, bogaty arsenał nowoczesnych środków audiowizualnych i multimedialnych. We wszystkich tych elementach zarówno w Polsce, jak i w Niemczech, dają się w ostatnich latach zaobserwować zmiany w postrzeganiu II wojny światowej, co jest konsekwencją głównie zmian kulturowych i technicznych dotyczących roli nowych mediów kulturze oraz kształtowania się globalnego, ponadnarodowego obrazu historii.
Główne zadanie zespołu badawczego składającego się z 7 naukowców z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i Towarzystwa Naukowego im. J. I. Paderewskiego w Poznaniu oraz Christian-Albrechts-Universität w Kiloni polegać ma na próbie odpowiedzi na pytanie, czy wypracowane w literaturze przedmiotu rozróżnienia na pamięć komunikacyjną i kulturową oraz pamięć funkcjonalną i pamięć archiwalną mogą stanowić adekwatny zespół narzędzi do analizy współczesnych przemian obrazu II wojny świtowej w 70 lat po. Drugie istotne pytanie brzmi: czy na podstawie analizy porównawczej kulturowych obrazów II wojny światowej w Polsce i w Niemczech można mówić o współmierności, jeśli chodzi o odzwierciedlanie trendów kulturowych odpowiadających za kształtowanie pamięci zbiorowej. A jeśli nie, to jakie to może mieć konsekwencje dla wzajemnego zrozumienia Polaków i Niemców biorąc pod uwagę kluczową rolę II wojny światowej we wzajemnych postrzeganiu obu narodów. Wymiernym efektem rocznego projektu badawczego będzie wydanie po polsku i niemiecku tomu zdającego sprawę z wyników badań.
W ramach projektu przewidziano zorganizowanie konferencji naukowej dla szerszej publiczności prezentującej wyniki badań oraz promocję publikacji książkowej w Polsce i Niemczech.
Files available for downloads