Obowiązek wszystkiego za darmo

Zwierzę bez paszportu nie ma żadnej wartości, ale czy na pewno? Gdzie leży granica między oszustwem a powiedzeniem wybranych fragmentów prawdy? Czy kłamstwo można wybaczyć? Na te pytania odpowiada teatralna adaptacja książki pt. ,,Lisy nie kłamią’’ Ulricha Huba w reżyserii Anny Wolszczak. Zabawny, błyskotliwy, a jednocześnie rozczulający spektakl przypomina o tym, dlaczego warto pielęgnować w sobie wewnętrzne dziecko i zawsze pamiętać o przyjaciołach.

Wśród cichego szmeru rozbrzmiewają dziecięce śmiechy. Głosy milkną. Zaczyna grać spokojna muzyka, a po chwili słychać komunikat: Życzymy Państwu przyjemnego lotu. Jarzeniowe światła wprowadzają widzów w atmosferę hali odpraw, a na scenę wychodzi pluszowa gęś z walizką. Czy nie widział/a pan/i mojego paszportu?- pyta inne zwierzęta. Niestety nikt nie widział. Ale po co Gęsi dokument tożsamości? Widać, że nawet ona nie jest w stanie uciec przed absurdalną biurokratyzacją każdego elementu życia społecznego. Jednak to nie brak paszportu przeszkadza bohaterce w odbyciu dalekiej podróży. Przecież wszyscy wiedzą, że na terenie Uniii Europejskiej można się przemieszczać, pokazując tylko dowód. Więc co się stało? Pies-strażnik informuje, że wszystkie loty są wstrzymane do odwołania, a zwierzęta muszą zaczekać w przeznaczonej dla nich strefie - Animal Lounge. Ten czas umili im intruz - chytry, rudy Lis.

Ulrich Hub - niepokorny uczeń Ezopa, niemiecki dramaturg, reżyser i autor wielu książek, w swojej twórczości umiejętnie gra na stereotypach, pokazując, że społecznie przyjęte alegorie zwierzęce nie muszą być wiążące. Sprytny Lis-przestępca, który początkowo okłamuje innych, chcąc ukraść im tożsamości, okazuje się być świetnym słuchaczem i lojalnym przyjacielem. Pies pozbawiony węchu to dobry stróż, nawet jeżeli w ocenie sytuacji polega tylko na swoim instynkcie, a łatwowierna Gęś w rzeczywistości jest całkiem bystra. Niesforne zwierzęta czekając na opóźniony lot, dowiadują się wiele o sobie samych i o sobie nawzajem. Szczerość okazuje się być jedną z najcenniejszych wartości, a wyjawienie komuś drobnych sekretów zamiast oddalać, zbliża. Każdy ma wady i żeby stworzyć wartościową relację z innymi, należy to zaakceptować. A udawanie kogoś, kim się nie jest, chcąc zaimponować społeczeństwu, zawsze ma negatywne konsekwencje. Cenna lekcja życia zostaje przeprowadzona w blasku neonów przy akompaniamencie dyskotekowej muzyki. Jednak mimo tego, że jest skierowana głównie do najmłodszych odbiorców, może też spodobać się dorosłym.

Niemiecki autor błyskotliwych dialogów wielokrotnie puszcza oko w kierunku starszych widzów. Ironicznie konstruuje wypowiedzi swoich bohaterów, tak, aby były pełne rozmaitych aluzji. Dzięki temu, w na pozór prostej opowieści dla dzieci, udaje mu się poruszyć mnóstwo aktualnych tematów, takich jak: przymusowe deportacje, wszechobecna komercja i dezinformacja oraz korporacyjna rzeczywistość. Dodatkowo spektakl wzbogacają intrygujące gry językowe. ‘Duty’ to obowiązek, ‘free’ to za darmo, więc strefa ‘duty free’ staje się ‘obowiązkiem wszystkiego za darmo’.

Anna Wolszczak dosyć wiernie potraktowała książkowe dialogi, wzbogacając warstwę tekstową o różnorodne elementy wizualne. Spektakl angażował najmłodszą widownię dzięki kolorowej scenografii, świetnej grze aktorskiej, kreatywnym kostiumom oraz chwilowym przeniesieniom akcji ze sceny na widownię. Te odautorskie innowacje umożliwiły stworzenie platformy do refleksji nad uniwersalnymi wartościami, z których najwyżej w hierarchii znajduję się przyjaźń, bo wiadomo, że przyjaciel największym Twoim skarbem jest, niezależnie od tego czy jesteś człowiekiem, czy gęsią.

Spektakl ,,Lisy nie kłamią’’ został wystawiony 15 czerwca 2024 roku w Jeleniej Górze-Cieplicach, w Zdrojowym Teatrze Animacji im. Bogdana Nauki i został dofinansowany przez Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej.

,,Dziękuję za uwagę. To wszystko co mam do powiedzenia. Mówiłam krótko, prawda?’’

Karolina Najda

Redakcja: Agnieszka Soszka-Wójcińska